Kur’anda bozgunculuk olarak meal edilen kelime (ف س د) kök harflerinden türemiştir.
Fesad bozgunculuk; fesatlık yapmak bozgunculuk yapmak demektir.
Müfsid, fesad olan yani bozgunculuk yapan kimse demektir.
( فَسُدَ veya فَسَدَ); (Bir şey veya kişi) kötü, şer, yozlaşmış, güvenilmez, ahlaksız, bozulmuş olmak, erdem veya faydadan yoksun olmak, berbat olmak, fesada uğramış, bozulmuş bir durumda olmak, bir düzensizlik, yıkım, ziyan veya çöküş durumunda olmak, daha da kötüleşmek, hükümsüz, geçersiz veya önemsiz hale gelmek, boşa çıkmak, helak olmak gibi anlamlara gelmektedir.
Bozgunculuk oldukça geniş bir kavramdır. Sadece birkaç eylemi bozgunculuk olarak anlamak, kelimenin geçtiği ayetlerde verilen mesajların anlamların kısırlaşmasına neden olur.
Bu çalışmamda; bozgun nedir, bozgunculuğun tanımını nedir, nelerin bozgunculuk olduğu ve bozguncuların dünya ve ahiret yurdundaki karşılıklarından bahsediyor olacağım.
Bozgun nedir?
Enbiya-19-22: “Göklerde ve yerde kim varsa hepsi yalnızca O’na aittir. O’nun huzurunda bulunanlar, O’na ibadetten dolayı kibirlenmez ve yorulmazlar. Eğer ikisinde de Allah’tan başka ilahlar olsaydı, ikisi de bozguna uğrardı. Arşın Rabbi olan Allah, onların niteledikleri şeylerden münezzehtir.”
Bozgun; Allah tarafından yaratılmış veya insanlar tarafından oluşturulup kabul görmüş mevcut düzenin bozulması halidir.
Bu düzenin olumlu veya olumsuz olması görecelidir. Örneğin; Firavun da Musa’yı bozguncu kabul ederek kurduğu düzenin bozulmasından korkmaktadır. İşte ayeti;
Araf-127: “Firavun kavminin meleleri: “Musa’yı ve kavmini, yeryüzünde bozgunculuk yapsınlar, seni ve ilahlarını terk etsinler diye mi bırakacaksın?” dediler. (Firavun): “Onların oğullarını öldürüp, kadınlarını sağ bırakacağız. Kuşkusuz, biz onların üzerinde kahredicileriz.” dedi.
Bozgunculuk nedir?
Bozgun; Allah tarafından yaratılmış veya insanlar tarafından oluşturulup kabul görmüş mevcut düzenin bozulması hali ise; bu hale sebep olan her eylem bozgunculuk olarak tanımlanabilir.
Ama biz kanaatlerimize göre değil Kur’an ayetlerine göre bozgunculuk nedir, onu anlamaya çalışalım;
Şuara-151-152: “Ve yeryüzünde bozgunculuk yapıp ıslah etmeyen müsriflerin buyruklarına uymayın.”
Yunus-83: “Firavun ve yöneticilerinin kendilerine fitne vermelerinden korkmaları nedeniyle, kavminden bir grup insandan başka kimse Musa’ya iman etmemişti. Şüphesiz ki Firavun yeryüzünde kibirlenen biriydi ve şüphesiz o müsriflerdendi (haddi aşanlardandı).”
Kasas-4: “Şüphesiz Firavun yeryüzünde büyüklendi ve halkını sınıflara böldü. Onlardan bir tayfayı güçsüz düşürmek isterdi. Onların oğullarını boğazlatıyor ve kadınlarını sağ bırakıyordu. Kuşkusuz o, müfsidlerdendi (bozgunculardandı).”
Ayetlere göre Firavun hem müsrif hem de müfsid idi.
Müsrif olan kimse bozgunculuk yapan kişidir. Bozgunculuk yapan ise ayrıca müfsiddir.
Yukardaki ayetlerden müsrif ve müfsid olan kimsenin neyi yapıp neyi yapmadığını öğreniyoruz.
Her ikisinin de yaptığı şey bozgunculuk ve her ikisinin yapmadığı şey ise ıslah etmektir.
O halde müsrif ve müfsid arasında yakın ilişki mevcuttur. Müsrif, müfsidi kapsayan bir kavramdır. Müsriflik kavramının çok önemli olması nedeniyle müsrif ve israf ile ilgili çalışmamın linkini aşağıya bırakıyorum;
Sad-28: “İman eden ve salihatı yapanları, yeryüzünde bozgunculuk yapanlarla (mufsid) bir tutar mıyız? Ya da takva sahiplerini facirlerle bir tutar mıyız?”
Yukardaki ayetten anlıyoruz ki bozgunculuk yapan kişi iman eden ve salih işler yapmayandır. O halde bozgunculuk, iman ve salih ameller dışında yapılan eylemlerdir.
Kasas-77: “Allah’ın sana verdiklerinde ahiret yurdunu ara. Ve dünyadan da nasibini unutma. Allah’ın sana iyilikte bulunduğu gibi, sen de iyilik et. Ve yeryüzünde bozgunculuk peşinde olma. Allah, bozguncuları sevmez.”
Ayetten yine anlıyoruz k,; iyiliğin zıddı olan kötülüğü yapmak bozgunculuktur.
Bozgunculuk yapanların sonu nasıl olacaktır?
Araf-103: Sonra onların ardından Musa’yı ayetlerimizle Firavun’a ve onun melelerine gönderdik. Onlar, ona zulmettiler. Bak bozguncuların sonu nasıl oldu.”
Nasıl olduğuna bakalım o halde;
Naziat-24-25: “Allah da onu dünya ve ahiret azabıyla cezalandırdı.”
Dünya azabına örnek;
Enfal-54: “Tıpkı Firavun ehli ve onlardan öncekiler gibi. Rablerinin ayetlerini yalanlamışlardı. Biz de günahlarından dolayı onları helak ettik ve Firavun ehlini boğduk. Hepsi de zalimdi.”
Ahiret azabına örnek;
Hud-96-97-98-99: “ Yemin olsun ki Musa’yı da ayetlerimizle ve apaçık bir yetkiyle Firavun’a ve onun melelerine(yöneticilerine) gönderdik. Onlar, Firavun’un emrine uymuşlardı. (Oysa) Firavun’un emri asla doğru değildi. Kıyamet günü, halkına önderlik ederek onları ateşe götürür. Varılan yer kötüdür.”
Kimler bozguncu ve hangi eylemleri bozgunculuktur?
1-Münafıklar bozguncudur:
Bakara-8-9-10-11-12: “İnsanlardan öyleleri vardır ki inanmadıkları halde “Allah’a ve ahiret gününe inandık.” derler.
Allah’ı ve iman edenleri kandırmaya çalışırlar. Kendilerinden başkasını kandıramazlar, farkında değiller. Onların kalplerinde hastalık vardır. Allah da bu hastalıklarını arttırmıştır. Bu yalancılıklarından dolayı onlara can yakıcı bir azap vardır. Onlara, “Yeryüzünde bozgunculuk yapmayın.” denildiğinde, “Biz ancak düzelticileriz.” derler. Dikkat edin! Onlar bozgunculardır fakat farkında değiller.”
2-Fasıklar bozguncudur:
Bakara-26-27: “Doğrusu Allah, bir sivrisineği hatta ondan üstünü örnek olarak vermekten çekinmez. İman edenler, bunun, Rablerinden bir gerçek olduğunu bilirler. İnkar edenler “Allah, bu örnekle neyi kastetti?” derler. Allah, bu örnekle birçoğunu saptırır, birçoğunu de doğru yola iletir. Bununla, fasıklardan başkasını saptırmaz. Onlar (fasıklar) Allah’a verdikleri sözü sözleştikten sonra bozarlar, Allah’ın birleştirilmesini emrettiği şeyleri keserler (terk edenler) ve yeryüzünde bozgunculuk yaparlar. İşte onlar kaybedenlerdir”.
3-Kan dökmek bozgunculuktur:
Bakara-30: “Hani! Bir zamanlar Rabbin, meleklere: “Ben yeryüzünde bir halife tayin etmekteyim” demişti. Melekler: orada bozgunculuk yapmakta, kan dökmekte olanı mı halife yapacaksın? Oysa biz Seni övgü ile tesbih ediyoruz.” Dediler. Allah: “Ben sizin bilmediklerinizi bilirim.” dedi.
4- Yeryüzünde karışıklık çıkaran bozguncudur:
Bakara-60: “Musa, kavmi için su istediğinde (ona) “Asanla taşa vur!” dedik. Ondan on iki pınar fışkırmıştı. Her insan elbette içeceği yeri bildi. “Allah’ın (yarattığı) rızkından yiyin, için! Karışıklık çıkarıp yeryüzünde bozguncular olmayın.”
5-Ekinleri ve nesli yok etmek (bozmak) için çalışmak bozgunculuktur:
Bakara-204-205: “İnsanlardan öylesi vardır ki dünya hayatı hakkında söyledikleri hoşuna gider ve kalbinde olana Allah’ı şahit tutar. O düşmanların en azılısıdır. Senden ayrılınca, yeryüzünde bozgunculuk yapmaya, ürünü ve nesli yok etmeye çalışır. Allah ise bozgunculuğu sevmez.”
6-Yetimere zulmeden bozguncudur:
Bakara-220: “…Sana yetimlerden soruyorlar. De ki: “Onları ıslah etmek daha hayırlıdır. Eğer onlara karışırsanız (birlikte yaşarsanız), sizin kardeşlerinizdir. Allah bozguncu ile ıslah ediciyi bilir. Allah dileseydi sizi de sıkıntıya sokardı. Şüphesiz ki Allah üstün olan ve doğru hüküm verendir.”
7-Kur’an hakikatlerine yüz çeviren yalanlamak bozgunculuktur:
Ali İmran-61-63: “Sana gelen ilimden sonra, her kim seninle tartışmaya girerse, onlara de ki: “Gelin çocuklarımızı ve çocuklarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı, kendimizi ve kendinizi çağıralım; sonra da içtenlikle Allah’ın lanetinin yalancıların üzerine olmasını dileyelim. Yüz çevirirlerse, şüphesiz ki Allah bozguncuları bilendir.”
8-Ölçüyü ve tartıyı tam yapmamak. İnsanlara mallarını eksik vermek bozgunculuktur:
Araf-85: “Ve Medyen’e de kardeşleri Şuayb. Dedi ki: “Ey halkım! Allah’a kulluk edin. Sizin için O’ndan başka ilâh yoktur. Rabbinizden size açık bir delil geldi. Ölçüyü ve tartıyı tam yapın. İnsanların eşyalarını eksiltmeyin. Düzeltildikten sonra yeryüzünde bozgunculuk yapmayın. Eğer müminler iseniz bu, sizin için daha hayırlıdır.”
9- İnsanları vaad ile Allah’ın yolundan alıkoymak ve onu eğri göstermek bozgunculuktur:
Araf-86: “Vaad ederek ve iman eden kimseleri Allah’ın yolundan yüz çevirerek ve o yolu eğri göstermeye çalışarak her yolun başına oturmayın. Azken sizi çoğalttığını hatırlayın. Bakın! Bozguncuların sonu nasıl oldu!”
10- Allah’ı ve rasulu inkar ve zulum bozgunculuktur:
Araf-103: “Sonra onların ardından Musa’yı ayetlerimizle Firavun’a ve onun melelerine¹ gönderdik. Onlar, ona zulmettiler. Bak bozguncuların sonu nasıl oldu!”
11-Anlaşmaları bozmak bozgunculuğa neden olur:
Enfal-73: “Kafir olanları bazıları bazılarının velisidir(hamisidir). Eğer Siz onu yaparsanız(anlaşmayı bozarsanız), yeryüzünde bir fitne ve büyük bir bozgunculuk olur.”
12- Kur’ana inanmayan bozguncudur:
Yunus-37-40: “Bu Kur’an, Allah’tandır; başkası tarafından uydurulmuş değildir. Aynı zamanda kendinden önceki kitapları tasdik eder ve Kitap’ı¹ ayrıntılı olarak açıklar. Onda alemlerin Rabbinden olduğuna kuşku yoktur. İçlerinde ona (Kur’an’a) inanan vardır; inanmayan da. Rabbin bozguncuları çok iyi bilendir.”
13-Hırsızlık bozgunculuktur:
Yusuf-73: “(Onlar) “Allah’a yemin olsun: Bizim, yeryüzünde bozgunculuk yapmak için gelmediğimizi siz de bilirsiniz. Biz hırsız da değiliz.” dediler.”
14-Allah’a verdiği sözü, antlaşmadan sonra bozanlar, Allah’ın korunmasını emrettiği bağları koparanlar bozguncudur:
Rad-25: “Misakinden sonra Allah’ın ahdini bozar ve Allah’ın birleştirilmesini emrettiği istediği şeyleri keser ve yeryüzünde bozgunculuk yapar. Lanet onlaradır ve kötü yurt onlarındır.”
15-Kafir olup (insanları) Allah yolundan alıkoyanlar bozguncudur:
Nahl-88: “Kafir olup Allah yolundan alıkoyanlar. Bozgunculuk yapmaları nedeniyle onların azapları üzerine azabı artırırız.”
17-Haksızlık ve kibirleri nedeniyle onları inkar bozgunculuktur:
Neml-14: “Kendileri kani oldukları halde, zulüm ve kibir yüzünden bilerek inkar ettiler. Bozguncuların sonunun nasıl olduğuna bak!”
18-Yalan söylemek, haksız adam öldürmek ve haince tuzak kurmak bozgunculuktur:
Neml-48-49-50: “Şehirde dokuz kişilik bir çete vardı. Yeryüzünde ıslah etmez bozgunculuk yapardı. Allah’a yemin edin, “Gece ona ve ailesine baskın yapalım. Sonra da velisine, ailesinin yok edilmesine şahit olmadık; kesinlikle biz doğrulardanız diyelim, dediler. Onlar bir tuzak kurdu. Biz de bir tuzak kurduk. Ve onlar farkında değillerdi.”
19-Kibirlenmek ve halkı birlemek yerine bölmek bozgunculuktur:
Kasas-4: “Şüphesiz Firavun yeryüzünde büyüklendi ve halkını sınıflara böldü. Onlardan bir tayfayı güçsüz düşürmek isterdi. Onların oğullarını boğazlatıyor ve kadınlarını sağ bırakıyordu. Kuşkusuz o, bozgunculardandı.”
20-Kötülük yapmak bozgunculuktur:
Kasas-77: “Allah’ın sana verdiklerinde ahiret yurdunu ara. Ve dünyadan da nasibini unutma. Allah’ın sana iyilikte bulunduğu gibi, sen de iyilik et. Ve yeryüzünde bozgunculuk peşinde olma. Allah, bozguncuları sevmez.”
21-Cinsel sapkınlık bozgunculuktur:
Ankebut-29: “Gerçekten siz; erkeklere gelen, yanlış yolu keser ve toplantılarınızda çirkinlik mi yaparsınız?” Fakat halkının cevabı: “Eğer doğru söyleyenlerden isen Allah’ın azabını bize getir.” demeleri oldu.”
Ankebut-30: “(Lut) “Rabbim! Şu bozguncu kavme karşı bana yardım et!” dedi.”