Mehir (ucur), erkek için farz emirdir.
Aşağıdaki ayetlerde mehir için ya farz vurgusu yapılmış veya emir formunda gelmiştir;
Maide-5: “… İman eden muhsenat kadınlar ve sizden önce kendilerine kitap verilmiş olan muhsenat kadınlar, mehirlerini (ucurahünne) vermeniz, iffetli olmanız, iffetsiz olmamanız ve gizli dost tutmamanız koşuluyla size helaldir….”
Nisa-24: “….Bunun dışındaki kadınlarla, zinadan kaçınarak, iffetli yaşamak ve kendilerine mallarınızdan vermeniz kaydıyla evlenmeniz size helal kılındı. O halde onlardan yararlanmanıza karşılık, mehirlerini (ucurahünne) bir farz olarak veriniz.…”
Nisa-4: “Kadınlara mehirlerini (sadukatihinne) gönül rızasıyla veriniz. Eğer onlar ondan bir kısmını kendi istekleriyle size bağışlayacak olurlarsa, o takdirde onu afiyetle yiyiniz.”
Nisa-20: “Eğer eşinizden boşanıp, başka biriyle evlenecek olursanız, boşadığınız eşinize kantar vermiş olsanız bile, verdiğinizden hiçbir şeyi geri almayın. Ona verdiğinizi, iftira ederek ve apaçık günah işleyerek mi geri alacaksınız!”
Nisa-25: “…İffetsiz ve gizli dost da dışında muhsenat (iffetli olanlara) uygun bir şekilde mehirlerini (ucurahünne)marufa uygun verin ve onları ailelerinin izni ile nikahlayın…”
Bakara-237: “Kadınları ilişkiye girmeden boşarsanız, farz olarak tespit ettiğiniz şeyin yarısı farz olarak onlarındır…”
Evlilik adil olan 2 şahit huzurunda başlar. Şahit sayısı ise en az 2’dir.
Ecir dünyevi veya uhrevi amelin karşılığının kişiye dönmesini anlatır.
Ecirin çoğulu, ucur‘dur. Dilimizde mehir olarak tanımlanmıtır. Ecir sadece anlaşma veya anlaşma benzeri durumlar için kullanılır; ayrıca yalnız faydalı şeylerde kullanılır; zararlı olanlarında kullanılmaz.
Mehir(ucur) evlilikte Allah’ın emridir yani farzdır ve erkek tarafından SADECE KADINA (ailesine değil) verilir. Kadın mehiri ister nikahtan önce, ister nikahtan sonra alır veya hiç almaz bağışlar.
Bu nokta da mehir, başlık parasından farklıdır.
Kur’anda evlilik için erkeğin kadına vereceği para, altın, bağ-bahçe-hayvan vb herşey mehir (ucur) olarak kabul edilir.
Yani evlilik somut bir anlaşma ile başlar.
Mehir evlilik öncesi tespit edilir. Evlenecek olanların iradi anlaşmalarına göre; kadın bunu peşin olarak evlilik öncesi alabileceği gibi sonradan veya boşanma sonrasında almayı kabul edebilir ya da kadın bu hakkını kocasına helal edebilir.
Mehir belirlenmeden de nikah kıyılabilir. Kıyılan nikahın geçerli olduğuna delilse;
Bakara-236: “Henüz dokunmadığınız veya farzı onlar için belirlemeden kadınları boşamanız durumunda size günah yoktur. Ancak onları faydalandırın. Maddi durumu iyi olan kendi imkanına göre, iyi olmayan da kendi imkanına göre onları güzel bir şekilde yararlandırsın. Bu, iyi kimselerin üzerinde bir haktır.”
Evliliğin manevi boyutu bir tarafa, mehirin (ucur) maddi içeriğe sahip olmasından dolayı ticari bir boyutu vardır.
Bakara-282. ayettte borçlanma ve karşılıklı borçlanma şeklinde alış veriş ilişkileri düzenlenmiştir.
Mehirse, tek taraflı borçlanmadır.
Evet ortada satılan bir ticari meta yoktur ama erkek tarafından alınıp SADECE KADINA (ailesine değil) verilmesi gereken bir mal-para-altın vb maddi karşılık yani bir alış ve veriş söz konusudur.
Dolayısıyla evliliğin farz olan bu basamağında Bakara-282. ayet gereği mehirin yazılması ve şahitlerinin olması gerekir. Çünkü;
Olası çekişmeli boşanmalarda erkeğin mehiri inkar etmemesi veya daha az mehir vermeye çalışmasına ya da kadının belirlenenden çok daha fazla mehir istemesine engel olmak, aslında hem kadını hem de erkeği ama özellikle kadını boşanma ve evlilik sonrası mehir hakkını korumak için mehirin yazılı olması ve şahitlerin olması çok önemlidir.
RÜŞD OLMALARI ŞARTIYLA evlenecek kişilerin varlıklı yetimler olması durumunda, üzerlerine geçecek malların devrinde de Nisa-6. ayet gereği Allah, şahit bulundurulmasını emreder.
Nisa-6: ” Yetimleri nikah çağına kadar deneyiniz. Eğer onlarda rüşd (akli olgunluk) görürseniz, kendilerine mallarını teslim ediniz. Büyüyecekler diye mallarını israfla ve aceleyle yemeyin.Zengin olan kimse çekinsin. Fakir olan kimse de marufa uygun yesin. Onların mallarını teslim ettiğinizde onlar adına şahitler bulundurun. Hesap sormak için Allah kafidir.”
Evliliğin bitmesi yani boşanma aşamasında şahitler istenirken, yine farz olan ama sadece sözden ibaret olan nikah kısmında şahitlere gerek yok gibi bir sonuç çıkarmak doğru değildir.
İddia edildiği gibi olsa, şahidi olmayan bir evliliğin boşanırken neden 2 şahidi olsun istenir?
Tek sözle evlilik bitmesin diye şahit istenirken, şahit istemeden evlilik yapmanın kadın, doğacak çocuklar ve nesebin korunması aleyhine doğuracağı sonuçlar baştan göze alınmalıdır.
Bizim kültürümüzde mehirin nikah esnasında belirlenip yazılması bu ayetler ışığında yapılır.
Ki yukarıdaki sebeplerle, özellikle adil şahitlerin bulunması, art niyetli velilerin çok farklı nedenlerle yaptırmaya zorlayacakları evliliklerin yapılmasına da engel olacaktır.
Bu konuda günümüz evlilik ve boşanma sorunlarına dikkatinizi çekmek isterim.
Tabi ayetler hayatlara tatbik ediliyorsa, bu ayetlerin hayatımızda yönlendirmesi olacaktır.
Aksi takdirde, her insan istediği gibi evlenip ve boşanır.
Ama yaptığı seçimin olası sonuçlarından da şikayetçi olmamalıdır.
Kur’anda bazı hükümler çok net verilmiştir, örneğin mehir.
Ama evlenirken şahitlik mevzusu, ayetler arasında bağlantı kurmamızı gerektiren bir konudur. Kur’andan hüküm çıkarmak dediğimiz de tam da budur.
Allah insanlara okumaları için vahyini, muhakeme için akıllarını ve seçmek için iradelerini vermiştir.
Kimi doğru seçim yapacaktır kimi hatalı.
Kimi tevbe edecektir, kimi hatasında ısrar.
Özcesi; ayetlerin mesajı HERKESEDİR ama mesajı sadece ONLARI ÖNEMSEYENLER alacaktır.